Autor: Jacek Kobylski
Osobom nie mającym związku z instrumentami słowo „menzura” kojarzyć się może raczej ze zmutowaną wersją laboratoryjnej menzurki, która w wyniku szalonych eksperymentów przeistoczyła się w szklane monstrum.
Co to takiego, ta menzura?
W rzeczywistości jest jednak zupełnie inaczej, nasze tytułowe słowo oznacza odległość pustej struny na instrumentach strunowych między punktami A i B, czyli między pozycją 0 (prożek, siodełko) a miejscem na mostku gitary, zwanym wózkiem, gdzie stykająca się z nim struna ma najmniejszą powierzchnię przyłożenia.
Omawiany w obecnym numerze TopGuitar temat dojrzewał wraz z rozwojem samych instrumentów strunowych. Dzisiejsze menzury są znacznie dokładniejsze od poprzedniczek, a ich długość ma istotny wpływ na tonalność gitar, a także wygodę gry. Wyjaśnię to za chwilę, teraz bowiem chcę przedstawić wam najbardziej popularne z menzur. Informacje te dla początkujących będą wzbogaceniem wiedzy o gitarze, a dla już co nieco obeznanych przypomnieniem i być może uzupełnieniem posiadanych już wiadomości.
Tabelka: najbardziej popularne menzury
Gibson Long | 25,3″ | 642,6 mm |
Gibson Short | 24,75″ | 628,65 mm |
Fender | 25,5″ | 647,7 mm |
PRS | 25″ | 635 mm |
gitara klasyczna | 25,6″ | 650 mm |
gitara klasyczna | 25,9″ | 660 mm |
gitara basowa | 34″ | 863,6 mm |
gitara basowa | 35″ | 889 mm |
banjo | 26-3/16” | 665,16 mm |
mandolina | 13-7/8” | 352,43 mm |
Związek menzury z tonalnością gitary
Wróćmy do związku menzury z tonalnością gitary. Nie chcąc bełkotać wam politechnicznym językiem fizycznych zależności, posłużę się prostymi przykładami Gibsona i Fendera. Większość z nas wie, że tonalność Gibsona znacznie różni się od Fendera, a jednym z istotniejszych powodów takiego stanu rzeczy jest właśnie fakt, że Gibson posiada krótszą menzurę, a ta z kolei jest elementem między innymi ocieplającym dźwięk. Fender mający menzurę dłuższą, pomijając oczywiście z natury rzeczy wysoko brzmiące przetworniki otrzymał od wydłużonej menzury dodatkowe rozjaśnienie dźwięku.
Kolejnym elementem różniącym od siebie menzury o innych długościach są odległości pomiędzy pozycjami (progami) na podstrunnicy. I tak wydłużając menzurę, zwiększamy odstępy między nimi, skracając natomiast, zmniejszamy.
Doszliśmy w ten sposób do istotnego dla każdego gitarzysty momentu, jakim jest strojenie menzury. Czynność ta w gruncie rzeczy prosta, a wręcz banalna i obrosła niestety złą legendą. Poniższe wskazówki powinny obalić ten mit.
Po założeniu świeżego kompletu strun, najlepiej markowych, nastrój instrument za pomocą tunera do 440 Hz (czytaj dźwięk A), następnie chwytając za każdą strunę po kolei, ponaciągaj je delikatnie. Zabieg ten skróci czas, który potrzebny jest każdej strunie na tzw. zaciągnięcie się albo ułożenie. Ponownie nastrój gitarę.
Połóż delikatnie palec na strunie „A” w dwunastej pozycji, nad progiem, nie dociskając jej do progu. Uderz kostką w strunę – usłyszysz dźwięk, który nazywa się flażoletem.
Sprawdź odczyt na tunerze, jeżeli strzałka wyświetlacza zatrzyma się na środku skali, możesz powtórzyć ten zabieg, przyciskając palec do progów. Dźwięk, który usłyszysz, a w wielu przypadkach raczej zobaczysz, najprawdopodobniej będzie albo niższy od flażoletu, albo wyższy. Żeby go wyrównać – zacznij przesuwać wózek mostka do przodu lub do tyłu.
Jak stroić menzurę?
Strzałka tunera opadająca w lewą stronę wymusi na tobie dojeżdżanie kostką mostka do gryfu. Ta sama strzałka wędrująca w prawo zapoczątkuje odjeżdżanie wózka od szyjki. Strojenie menzury będzie kompletne w chwili, kiedy flażolety z dwunastych pozycji i dźwięki przyciśnięte w dwunastych pozycjach będą miały tą samą wysokość, czyli strzałka stroika znajdować się będzie dokładnie pośrodku skali.
Nie zapominajcie, że wspólnie tworzymy tę rubrykę, czekam więc na kolejne wasze pytania i wątpliwości, jednocześnie przypominam wam, że skrzynka mailowa „Zapytaj lutnika” służy tylko jako punkt zborny waszych pytań, na które odpowiadał będę w kolejnych wydaniach TopGuitar. Osoby oczekujące osobistej odpowiedzi, nie otrzymają jej – jestem pewien, że doskonale to rozumiecie. Życząc owocnych i udanych wakacji, pozdrawiam.
Więcej porad praktycznych dotyczących strojenia możesz przeczytać w artykule Regulacja menzury w gitarze.