20 października 2013 roku, minęła 75. rocznica urodzin legendarnego gitarzysty Niebiesko-Czarnych, Janusza Popławskiego (zm. 27 grudnia 2004 r.).
Janusz Popławski był nie tylko cenionym w latach 60. gitarzystą, prekursorem gitary rockowej i jazzowej w Polsce, ale zasłynął także ze swojej późniejszej działalności, rozwijając działalność wydawniczą i wprowadzając na rynek m.in. kultowe czasopismo “Gitara i Bas”, w którym to połowa redakcji TopGuitar zdobywała swoje pierwsze dziennikarskie szlify.
Janusz Popławski – gitarzysta
Jako gitarzysta jazzowy Janusz Popławski zdobywał uznanie grając w zespołach Szczecina i Trójmiasta, m.in. w big-bandzie Jana Tomaszewskiego, z którym wystąpił na Jazz Jamboree ’62. W sekcji rytmicznej big-bandu grał akompaniament akordowy w stylu Freddie Greena. Solowe projekty realizował w małych zespołach. Wzorem byli gitarzyści jazzowi: Barney Kessel, Kenny Burrell, Wes Montgomery, a także Les Paul i jego unikalne nagrana robione metodą playbacków, będące pierwowzorem zespołów gitarowych. W okresie “jazzowym” grał na gitarze typu hollowbody (tzw. “gibsonka”) z jednym przetwornikiem przy podstrunnicy typu Charlie Christian i jednym potencjometrem mocy, produkcji niemieckiej firmy Migma. Po dołączeniu w styczniu 1963 r. do zespołu Niebiesko-Czarni grał, aranżował i komponował w konwencji popularnego wtedy zespołu gitarowego THE SHADOWS i jego gitarzysty Hanka Marvina. Przykładem utwory Spacer z gwiazdami i Taka była moja dziewczyna, w którym stosował przestrajanie basowej struny o kwintę w dół.
Dalsza ewolucja techniki gry i stylu gitarowego odbywała się pod wpływem gitarzystów rockowych: Erica Claptona, Jeff Becka. Nie stronił od bluesa (np. Cienie na wietrze). Radykalny wpływ na rozwój techniki gitarowej Janusza Popławskiego wywarł Jimi Hendrix, co słychać zarówno w nielicznych coverach nagranych przez N-C (Purple Haze i Can You See Me), jak i w polskich kompozycjach (Lot na Wenus czy żartobliwym, własnym Nad potokiem baby piorą). Po roku 1970 fascynował go melodyjny sposób gry Carlosa Santany (ulubione Samba Pa Ti, Europa) i mocne hard rockowe, gitarowe granie Jimmy Page’a z Led Zeppelin. Jazzowe przygotowanie oraz doświadczenia nabywane podczas asymilacji nowych stylów gitarowych znalazło swoje pełne odbicie w rock-operze “Naga”, gdzie Janusz Popławski wykorzystał różnorodne techniki gitarowe: od latynoskich na gitarze klasycznej (Czekałam na ciebie tysiąc lat), przez rockandrollowe (Tańcz wolna wyspo), po hard rockowe (O mej nadziej słuchaj pieśni).
W latach 1959-62 grał na gitarze jazzowej typu arch-top, w latach 1963 – 66 na gitarze angielskiej Hofner, desce z trzema przetwornikami i wibratorem, w latach 1966 – 69 na amerykańskim półakustyku Gretch Chet Atkins, krótko promował czeską Jolanę model Tornado. Od 1970 grał na Gibsonach. Na gitarze Les Paul Custom “Black Beauty”, zakupionej podczas tournee w USA, grał czasami – wzorem Jimmy Page’a – smyczkiem skrzypcowym. W roku 1980 kupił w USA kolejnego Gibsona Les Paul Custom, model z roku ’76 (z trzema humbuckerami) z wiśniowym korpusem. Grał nie tylko na gitarach elektrycznych. Używał gitary klasycznej i akustycznej dwunastostrunowej, zakupionej w Jugosławii podczas tournee wiosną 1966 roku. Zachowało się unikalne, instrumentalne nagranie z okresu zespołu BUMERANG, pt. W stylu Country, gdzie gra na “dwunastce” w duecie z Ryszardem Sygitowiczem.
Podczas pobytu w Londynie, jesienią 1976 roku spotkał awangardowego gitarzystę Johna McLaughlina, promującego płytę “Inner Words” nagraną na prototypowych syntezatorach gitarowych. Janusz Popławski zafascynowany syntezatorowymi brzmieniami, sprowadził do Polski w 1978 roku pierwszy syntezator gitarowy, amerykańskiej firmy ARP – “Arp Avatar”. Na tym, monofonicznym syntezatorze, sterowanym gitarą Les Paul za pomocą dodatkowego hexagonalnego przetwornika, nagrał wiele utworów dla PR Gdańsk (Przybycie Avatara, Promienie i cienie) i zarejestrowanych w programie telewizyjnym “Fascynacje muzyczne Janusza Popławskiego“.
W latach 80. tworzył gitarową muzykę elektroniczną obserwując doświadczenia z syntezatorami gitarzystów J. McLaughlina, Al Di Meoli i Pata Methenyego. W 1985 roku wymienił Avatara na kolejną nowość – polifoniczny, o dużych możliwościach, syntezator gitarowy Roland GR-700 w komplecie z gitarą sterującą Roland G-707 o nietypowym kształcie korpusu, połączonym z główką dodatkowym pałąkiem. Powstało wtedy szereg kompozycji instrumentalnych (Razem witamy świt, Zapowiedź tajemnicy). W 1987 r., obok działalności zespołowej, rozpoczął działalność koncertową solo, grając na gitarze syntezatorowej z towarzyszeniem sekwencerów i modułów dźwiękowych. Początkowo był to keyboard Roland S-50 z wbudowanym sekwencerem, potem sekwencer MC-500 z modułami Roland D-110 i Roland U-220. Szczególnie duży program na gitarę syntezatorową i sekwencer powstał podczas trzymiesięcznego rejsu wycieczkowego statkiem “Stefan Batory” (styczeń – marzec 1988), na którym Janusz Popławski koncertował solo i z grupą artystów. Utwory utrwalone zostały na kasecie audio “Pożegnalny rejs/farewell Trawel”. Jeden z jego recitali w klubie Rudy Kot w Gdańsku został zarejestrowany, a następnie stał się materiałem do realizacji programu telewizyjnego “Do utraty tchu” emitowanego w gdańskiej TV w 1989 roku.
Podczas solowych recitali gitarowych Janusz Popławski korzystał z półplaybacków, odtwarzanych na sekwencerach muzycznych. W roku 1992 wykorzystał pierwszy zintegrowany z mikserem i modułami dźwiękowymi sekwencer typu workstation – Personal Midi Studio MV-30 firmy Roland. Opracowania z tego okresu utrwalone są na dwóch płytach CD “Najpiękniesze kolędy / Szczęśliwe Boże Narodzenie” (1993) i “Janusz Popławski gra przeboje Niebiesko-Czarnych” (1993).
Jako gitarzysta zespołu N-C popularność u publiczności zdobywał dobrą grą zespołową, jak również wykonaniem instrumentalnych, gitarowych utworów – własnych (Spacer z gwiazdami, Taka była moja dziewczyna) i popularnych kompozycji (Maria Elena Barcelaty, Taniec z szablami Chaczaturiana). W ankietach popularności publikowanych na łamach miesięcznika “Jazz” w latach 1966-69 zajmował pierwsze miejsca jako instrumentalista, a także wysokie pozycje w innych kategoriach. W roku 1974 w plebiscycie dziennika “Sztandar Młodych” został wybrany do polskiej Supergrupy (z M. Rodowicz, Cz. Niemenem, J. Skrzekiem, A. Zielińskim). W plebiscycie popularnego telewizyjnego bloku dla młodzieży TEM, wystąpił w grupie All Stars.
Od 1992 roku występował m.in. w utworzonym w tymże roku zespole ROCK’N’ROLLERS, oraz reaktywowanych okazjonalnie składach zespołu NIEBIESKO-CZARNI (“Trzy dekady polskiego rocka” – 1992, “Koncert dla Ady” – 1992, “Atlas polskiego rocka” – 1995). Ciągle nie rozstawał się z gitarą, grając na ulubionym Gibsonie Les Paul Custom, podczas okazjonalnych koncertów. Wspólnie z Wojciechem Kordą wystąpił na koncertach z okazji 40-lecia Teatru Muzycznego w Gdyni (11 i 12 listopada 1998), wykonując kompozycje z rock-opery “NAGA”. Z perkusistą NIEBIESKO-CZARNYCH, Tadeuszem Głuchowskim, wystąpił w Centrum Kultury Łowicka w Warszawie (9 maja 2001), z towarzyszeniem zespołu ZIELONO-CZARNI Piotra Miksa. W lipcu 2002 wystąpił na uroczystej gali 40 – lecia NIEBIESKO-CZARNYCH podczas imprezy “Gitarowy Top 2002”, w towarzystwie twórców zespołu, gitarzysty Jerzego Kosseli i basisty Henryka Zomerskiego. Ostatni publiczny koncert Janusza Popławskiego to udział w wykonaniu Hey Joe Jimi Hendrixa 8 maja 2004 na wrocławskim rynku wśród blisko tysiąca gitarzystów.
Janusz Popławski (pierwszy z lewej) i Leszek Cichoński (drugi z prawej): Thanks Jimi Festival, Wrocław 2004.
